1001 Vrouwen in de 20ste eeuw – Amsterdam Museum – 4 oktober 2018 – 10 maart 2019
Als vervolg op haar tot beste geschiedenisboek aller tijden uitgeroepen ‘1001 vrouwen in de Nederlandse geschiedenis’ (2013) presenteert historica Els Kloek op 3 oktober 2018 haar boek ‘1001 vrouwen in de 20steeeuw’ met daarin 1001 biografieën van overleden vrouwen die leefden in de twintigste eeuw. Hieruit selecteerde Kloek samen met het Amsterdam Museum een kleine 200 vrouwen met wie de bezoeker van dichtbij kennis maakt; de bezoeker leert hun verhalen kennen en ontdekt wat hen zo bijzonder maakt. Sommige vrouwen zijn beroemd of juist berucht, anderen nauwelijks bekend. Het waren politica’s, feministen, wetenschapsters, zusters, onderwijzeressen, sportvrouwen, directrices of vrijheidsstrijdsters. Ze deden iets voor het eerst, of ze deden iets het best. Ze streden voor rechten, ze veroverden het publieke domein, ze zaten in het verzet, of juist bij de NSB, ze pleegden aanslagen, ze excelleerden in vormen van kunst of ze wilden de wereld veranderen.
Te zien
In de tentoonstelling zijn naast portretfoto’s van de vrouwen vele objecten te zien. Deze documenten, gebruiksvoorwerpen en foto’s vertellen steeds het verhaal van een van de 1001 vrouwen, over het bijzondere wat zij heeft gedaan of heeft meegemaakt en over de uitdagingen in de tijd waarin zij leefde. Het zijn vaak persoonlijke gebruiksvoorwerpen, zoals een bril, kledingstuk of schaatsen, waardoor de bezoeker in bijna direct contact met de betreffende vrouw komt. Er zijn ook objecten te zien die iets vertellen over haar betekenis: een boek dat zij schreef, poppenkastpoppen waarmee zij optrad of een microscoop die zij produceerde. Irma Boom, die ook het boek ‘1001 vrouwen in de 20ste eeuw’ vorm gaf, maakt het ontwerp van de tentoonstelling. Zij kiest voor een stoer ontwerp, dat aansluit bij het onafhankelijke karakter van de vrouwen.
Herkenning, verwonder en inspiratie
De bonte verzameling vrouwenlevens roept zowel herkenning als verwondering op. Te zien zijn beroemde vrouwen van wie hun rol in de geschiedenis bekend is, zoals Majoor Bosshardt, Koningin Juliana of Mies Bouwman. Verwondering komt vooral bij onbekende vrouwen die toch een interessante rol speelden. Wie kent bijvoorbeeld de Surinaamse Misi Francina de Neef, die zich als weldoenster inzette voor armen en naamgeefster is van de Mis de Neef-dracht? Of Bet van Beeren, die al in 1927 een café opende op de Amsterdamse Zeedijk waar homoseksuele mannen en vrouwen zichzelf mochten zijn? Veel van de geselecteerde vrouwen zijn een bron van inspiratie. Zoals Carrie Pothuis-Smit, die bij de eerste vrouwelijke gemeenteraadsleden in Amsterdam behoorde en later ook de eerste vrouw in de Eerste Kamer was en Dolle Mina Nora Rozenbroek, die een voortrekkersrol speelde in de tweede feministische golf. Maar lang niet alle vrouwen in de tentoonstelling zijn per se rolmodellen. Zo was Olga de Ruiter, die op verzoek van NSB-voorman Anton Mussert in 1941 leidster werd van de Nationaal-Socialistische Vrouwenorganisatie, een vrouw die aan de ‘foute’ kant van de geschiedenis stond. Ook haar verhaal wordt verteld in de tentoonstelling.
De diversiteit aan opmerkelijke vrouwen en de verhalen over wat hen zo bijzonder maakt roepen verschillende emoties op. Sommige verhalen zijn vrolijk of stemmen tot trots. Bij andere verhalen zal men woede of verdriet ervaren. De meeste vrouwen en hun verhaal zullen bezoekers echter inspireren. Het zijn namelijk stuk voor stuk krachtige vrouwen die iets hebben gedaan of hebben bereikt in een tijd dat er voor vrouwen veel minder mogelijk was.
https://www.amsterdammuseum.nl/tentoonstellingen/1001-vrouwen-de-20ste-eeuw
http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Beeren